Thema Europa
Een pakket Europese richtlijnen om in 2055 klimaatneutraal te zijn, als nadere invulling van de Green Deal. Regelgeving om het gebruik van artificial intelligence (AI) te reguleren. In 2021 kwam de Europese Commissie met veel nieuwe voorstellen die relevant zijn voor gemeenten.
Gemeenten in Brussel
De VNG informeert gemeenten over het naleven van Europese regelgeving en over het benutten van de kansen die Europa biedt. Daarnaast behartigt de VNG de gemeentelijke belangen in Europa via diverse Europese netwerken, bij de Europese Commissie en het Europees Parlement. Dit gebeurt onder meer in het Comité van de Regio’s, het officiële adviesorgaan van lokale overheden bij de EU. 12 Bestuurders uit de VNG-commissie Europa en Internationaal zijn namens de VNG actief in dit comité. Wat zij in 2021 concreet op een aantal onderwerpen deden, wordt hieronder toegelicht.
Een belangrijk aspect van het werk dat de VNG in de EU doet, gaat over Europese fondsen. De VNG is bezig met de onderhandelingen voor de laatste fondsen voor de nieuwe fondsenperiode tot 2027. Het gaat dan om fondsen als het ESF+, Leader en het EU Herstelfonds (RRF).
Fit for 55
De EU heeft een EU-klimaatwet aangenomen met een EU-brede doelstelling van 55% reductie van CO2 in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050. Dat is ambitieuzer dan het Nederlandse Klimaatakkoord, waarin is afgesproken om in 2030 de CO2-uitstoot met 49% te verminderen. Het Fit for 55-pakket van de Europese Commissie, waarmee men deze doelen wil behalen, heeft gevolgen voor gemeenten. De VNG is actief in de uitwerking van het Fit for 55-pakket. Onder meer met het rapport over duurzame en slimme mobiliteit van Robert van Asten, wethouder in Den Haag en lid van de VNG-commissie Europa en Internationaal. In de belangenbehartiging in Brussel geeft de VNG duidelijk aan wat de bijdrage van gemeenten kan zijn aan het behalen van de doelen en wat gemeenten daarvoor vanuit de EU nodig hebben.
AI-wetgeving
De Europese Commissie presenteerde in april 2021 een regelgevingskader voor de inzet van artificial intelligence (AI). Doel is om tot regels te komen voor een toepassing van AI die de kansen van AI benut, maar geen afbreuk doet aan fundamentele rechten, waarden en vrijheden. In een interview op de website van Europa decentraal vertelt Guido Rink over de noodzaak hiervan. Rink is wethouder in Emmen en rapporteur Artificial Intelligence voor het Europees Comité van de Regio’s. Hij schreef een adviesrapport met suggesties om het AI-voorstel van de Europese Commissie te wijzigen. Daarin pleit hij onder meer voor het betrekken van lokale overheden bij de verdere uitwerking van het advies.
De staat van de lokale democratie
In een rapport over de staat van de lokale democratie concludeert de Raad van Europa dat Nederlandse gemeenten onder druk staan. Ze voeren veel taken uit, maar hebben daarvoor onvoldoende financiële middelen en te weinig mogelijkheden om hun financiële draagkracht te vergroten. De VNG voelt zich gesteund door deze bevindingen van de Raad van Europa en gebruikt ze in haar belangenbehartiging bij het rijk.
Grensoverschrijdende Samenwerking (GROS)
Vanuit de VNG is er niet alleen aandacht voor Europa in EU-verband, maar ook voor samenwerking met onze buurlanden. In 2021 is vanuit de VNG opvolging gegeven aan het position paper ‘Groei aan de grens’, waarin een aantal aandachtspunten wordt genoemd voor de toekomst van GROS en de ontwikkeling van grensregio’s langs de Duitse en Vlaamse grens. Daarnaast is in 2021 het Bestuurlijk Netwerk Grensoverschrijdende Samenwerking opgericht, onder voorzitterschap van burgemeester de Hoon – Veelenturf (Baarle Nassau, VNG-portefeuillehouder GROS).
Doel van het netwerk is onderlinge kennisdeling en -uitwisseling tussen grensbestuurders en richting geven aan de VNG-inzet op dit vlak. Zo heeft het Bestuurlijk Netwerk een brief gestuurd (met medeondertekening van de VNG) aan minister Bruins Slot van BZK, met de oproep om de samenwerking tussen rijk en gemeenten voor GROS verder te versterken.
EU-actieplan tegen verontreiniging
De Europese Commissie presenteerde in mei 2021 het actieplan ‘Verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul’. Het doel is om tegen 2050 te komen tot een vervuilingsniveau van lucht, bodem en water dat niet schadelijk is voor mens en natuur. Het plan bevat de herziening van Europese milieuwetgeving die gemeenten direct raakt, bijvoorbeeld op het gebied van luchtkwaliteit, bodem en afval. Marieke Schouten, wethouder in Nieuwegein, trad op als rapporteur Zero Pollution Action voor het Comité van de Regio’s. Zij deed aanbevelingen om ervoor te zorgen dat de aangekondigde wetgeving voor gemeenten goed uitvoerbaar is. Daarnaast pleitte ze voor effectieve maatregelen aan de bron en het stimuleren van ‘groene’ oplossingen.