Duo-interview wateroverlast
We waren onderdeel van een onvoorstelbare ramp
Hevige neerslag en hoog water veroorzaakten in juli een zware overstromingsramp in Zuid-Limburg. De ravage was enorm. Honderden mensen moesten hun huizen uit, wethouder Carlo Vankan van Valkenburg aan de Geul was één van hen. De watersnood onderstreept de urgentie van klimaatadaptatie, zeggen Patrick van der Broeck en Carlo Vankan.
Patrick van der Broeck
Dijkgraaf van het Waterschap Limburg
Carlo Vankan
Wethouder van Valkenburg en lid van de VNG-commissie Ruimte, Wonen en Mobiliteit
Welk moment van de watersnood heeft op u de meeste indruk gemaakt?
Vankan “Het moment dat we in een bootje met de politie meegingen. Op de voordeur stond gekalkt: 2 volwassenen, 1 kind, 2 honden. Toen we wegvoeren, zette de politieman daar een kruis doorheen. Ik realiseerde me dat ons gezin onderdeel was een onvoorstelbare ramp.”
Van der Broeck “De ramp is het meest ingrijpende dat ik als bestuurder heb meegemaakt. De overstroming van de waterbuffer bij Hoensbroek, het onderlopen van de wegen, dat ik anderhalf uur in de file stond op weg naar het Veiligheidsberaad, en die woeste stroom water die door Valkenburg raasde. Het staat allemaal in mijn geheugen gegrift.”
Vankan “Als wethouder kreeg ik van de burgemeester de eerste dagen vrijaf om zaken te regelen voor mijn verhuizing en met de verzekering. Je eerste reflex is om snel terug te bouwen wat je had, later kwam het besef dat dit ook een kans was om het beter te maken dan het was. Dat zag ik om me heen ook gebeuren. Het is indrukwekkend dat mensen zo snel beginnen te denken in kansen.”
Van der Broeck “Toen het water zich verplaatste naar Noord-Limburg zag je dat de maatregelen van het hoogwaterprogramma rond Venray en Horst werkten. De opluchting daar stond in schril contrast met het verdriet in het Heuvelland. Dat vond ik ook indrukwekkend.”
De ramp was het gevolg van extreme regenval en rivieraanvoeren uit de Eifel en de Ardennen. Kun je je wapenen tegen zulke uitzonderlijke omstandigheden?
Van der Broeck “Ik vind dat we niet in deze situatie kunnen berusten. Voor het Heuvelland is de veiligheidsnorm bepaald op eens in de 25 jaar wateroverlast. Regen zoals vorig jaar zomer komt statistisch eens in de 1.000 jaar voor, dat is niet te kantelen. Maar, een risico van eens per 25 jaar is te groot. Daarom doen we samen met gemeenten, provincie en maatschappelijke organisaties een voorstel om maatregelen te nemen.”
Door de klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast en hoogwater toe in heel Nederland.
Carlo Vankan
Vankan “We weten dat er geen redden aan is als er door de klimaatverandering nog eens zo’n bui valt. Maar we kunnen wel de zekerheid bieden dat we er alles aan doen om het te voorkomen, en dat – als je het gebeurt – je voorbereid bent.”
Van der Broeck “We kunnen als waterschap maatregelen nemen, zoals het verslimmen van buffers en het aanpassen van bruggen. Het is niet gemakkelijk, het vraagt goede plannen en het zal nog jaren duren.”
Vankan “Het gaat om een combinatie van maatregelen. Technische maatregelen, klimaatadaptief bouwen, afspraken over waterafvoer met Duitsland en België. Je kunt niet alles voor zijn, maar wel alles doen wat redelijkerwijs mogelijk is.”
Gebeurt dat? Hoe werken het waterschap en gemeenten samen?
Van der Broeck “We hebben eerst de schade hersteld aan bijvoorbeeld meetstations en stuwen en ons gezamenlijk ingezet om geld bijeen te brengen. Nu komt de fase van nadenken over oplossingen.”
Vankan “Dit gebeurt in allerlei overlegstructuren waarin we elkaar opzoeken. Voor zo’n watertafel wisselen we standpunten uit en we trekken nauw met elkaar op, ieder met z’n eigen rol.”
Water en ruimtelijke ordening zijn twee bepalende onderwerpen de komende decennia.
Patrick van der Broeck
Is het belang van klimaatadaptie landelijk duidelijk genoeg?
Van der Broeck “Alle gemeenten hebben een stresstest uitgevoerd, maar de realiteit van Zuid-Limburg was dat het 3 keer zo erg kan worden. Dit zijn we ons te weinig bewust. Gemeenten spelen een essentiële rol omdat ze verantwoordelijk zijn voor de ruimtelijke ordening. Water en ruimtelijke ordening zijn 2 bepalende onderwerpen de komende decennia. De zeespiegel blijft na 50 tot 60 jaar stijgen en we zullen vaker extreem weer krijgen.”
Vankan “Door de klimaatverandering neemt de kans op wateroverlast en hoogwater toe in heel Nederland. Dat gaat niet weg door de ogen te sluiten. De situatie in Limburg heeft aangetoond hoe urgent dit is. We moeten hiermee aan de slag voor onszelf en voor de generatie die na ons komt.”