Duo-interview herstel toeslagen
Wij houden een kritische spiegel voor
Tienduizenden ouders zijn getroffen door de problemen met de kinderopvangtoeslag. Edith van Ruijven en Jeannette Nkwetta Ajong – de Ridder organiseren vanuit de VNG de randvoorwaarden en de ondersteuning voor gemeenten in de Hersteloperatie Toeslagen, in een soms lastig spanningsveld van politieke ambities en wat in de uitvoering mogelijk is. ‘We stellen het rijk tot vervelens toe bij elke voorgenomen regeling de vraag of het uitlegbaar, uitvoerbaar en juridisch houdbaar is.’
Edith van Ruijven
Programmamanager Hersteloperatie Toeslagen gemeenten bij VNG Realisatie
Jeannette Nkwetta Ajong – de Ridder
Senior beleidsadviseur bij VNG Inclusieve Samenleving
Jullie werken aan de Hersteloperatie Toeslagen vanaf het moment dat het rijk gemeenten hierbij betrok. Wat betekent de VNG daarin voor gemeenten?
Van Ruijven “We hebben een heel breed ondersteuningspakket voor gemeenten opgezet, met onder meer webinars, factsheets en twee keer per week een bespreekuur waar we alles waar gemeenten tegenaan lopen, doornemen. Zeker zo belangrijk is dat we het uitvoeringsperspectief van gemeenten inbrengen bij de rijksoverheid.”
De Ridder “We zijn op elk niveau betrokken bij de Hersteloperatie, van diep in de uitvoering tot bestuurlijk aan tafel bij de minister-president. Er is vanuit de VNG bijvoorbeeld contact met ouders, de Nationale Ombudsman, wethouders, ministers en Kamerleden. Onze directeuren zijn betrokken, onze voorzitter, leden van de VNG-commissie PSI… Ik werk al heel wat jaren bij de VNG, maar ik heb nog nooit zoveel betrokken leden op een project gehad!”
De VNG brengt het uitvoeringsperspectief in bij de hersteloperatie. Met succes?
Van Ruijven “Met wisselend succes. We stellen tot vervelens toe bij elke voorgenomen regeling de vraag of het uitlegbaar, uitvoerbaar en juridisch houdbaar is. Maar er wordt niet altijd naar geluisterd. Er is veel politieke druk en dat merk je. Zo heeft de aankondiging van de Catshuisregeling van 30.000 euro voor iedere gedupeerde ouder, zonder dat naar de uitvoeringsconsequenties was gekeken, groot effect gehad op alle organisaties die zijn betrokken bij de hersteloperatie.”
We zijn op elk niveau betrokken bij de Hersteloperatie, van diep in de uitvoering tot bestuurlijk aan tafel bij de minister-president.
Jeannette Nkwetta Ajong – de Ridder
De Ridder “We hebben de randvoorwaarden voor gemeenten goed kunnen regelen, zoals de financiering. Maar in het samenspel met het kabinet en de Tweede Kamer zie je die politieke druk terug en is het continu een gesprek over snelheid versus zorgvuldigheid. Draagt elke nieuwe stap bij aan het herstellen van vertrouwen in de overheid? De VNG heeft op een aantal momenten een ‘boze brief’ aan het kabinet en de Tweede Kamer gestuurd, omdat er dingen werden beloofd die gemeenten in de uitvoering niet kunnen waarmaken. Dat hielp, maar we hebben veel moeten repareren omdat er niet was nagedacht over de consequenties van bepaalde regelingen. Dat is soms best frustrerend. Het blijft werk, maar het is een thema waar iedereen heel betrokken bij is. Je neemt het mee naar huis en je werkt ook nog thuis.”
Wat heeft de inzet van de VNG gedupeerde ouders opgeleverd?
De Ridder “De brede schuldenaanpak is belangrijk, die is in overleg met gemeenten, andere stakeholders en het rijk tot stand gekomen. Met de aanpak moet worden voorkomen dat ouders de compensatie die ze van het rijk ontvangen, direct kwijt zijn aan het aflossen van hun schulden. Al heeft de uitwerking hiervan nog wel wat haken en ogen.”
Van Ruijven “Zo is de huidige regeling voor informele schulden dat je als gedupeerde alleen een schuld bij een privépersoon, zoals een familielid, kunt opgeven als je een notariële akte van die lening hebt. Vanuit de ervaring van gemeenten met ouders blijkt dat bijna niemand die heeft. We krijgen veel signalen dat beleid en uitvoering niet op elkaar aansluiten. Onze inspanning zat en zit ook in veel kleine dingen, zoals de communicatie met gedupeerde ouders meer empathisch en minder juridisch maken.”
De Ridder “Een voorbeeld is de verklaring die ouders krijgen dat ze geen fraudeur zijn. Die verklaring komt op verzwaard papier in een mooie envelop. De rijksoverheid dacht dat financiële compensatie het belangrijkst is, terwijl wij vanuit gemeenten en ouders horen dat deze erkenning juist heel belangrijk is.”
Het is de kracht van dit dossier dat beleid en uitvoering heel dicht tegen elkaar aan zitten. We trekken echt samen op.
Edith van Ruijven
Beleid en uitvoering zouden veel meer moeten samenwerken, zeggen jullie. Hoe gaat dat binnen de VNG?
Van Ruijven “Het is de kracht van dit dossier dat beleid en uitvoering heel dicht tegen elkaar aan zitten. We trekken echt samen op. Ik vind dat niet meer dan logisch: beleid en uitvoering kun je in mijn ogen niet opknippen, die lopen in elkaar over.”
De Ridder “Dat geldt niet alleen voor de hersteloperatie, maar voor tal van onderwerpen. We hebben elkaar nodig. De samenwerking tussen beleid en uitvoering zou daarom meer vanzelfsprekend moeten zijn binnen de overheid. Je hoort vaak dat we samenwerken als 1 overheid, maar daar is nog heel wat werk te doen!”